Góry zużytego sprzętu elektronicznego rosną szybciej, niż jesteśmy w stanie je przetworzyć. Rocznie na całym świecie generuje się ponad 60 milionów ton elektrośmieci i liczba ta stale rośnie. Sprawdź najważniejsze informacje i statystyki związane z elektroodpadami w ujęciu globalnym i krajowym, a także z ich utylizacją i związanymi z nimi problemami w sektorze biurowym.
Coraz większa ilość komputerów, smartfonów, urządzeń RTV/AGD i drobnego sprzętu sprawia, że ilość generowanych elektrośmieci z roku na rok jest wyższa. W ostatnich latach szczególnie dużym problemem stały się najmniejsze gadżety: e-papierosy, słuchawki, piloty, niewielkie zabawki i ładowarki, które – pozornie nieistotne – najczęściej trafiają do zwykłych koszów na śmieci zamiast do przeznaczonych do tego pojemników.
Według danych ONZ w 2023 roku przeciętny mieszkaniec naszej planety wygenerował około 8 kg elektroodpadów, co łącznie daje aż 61 milionów ton. Dla porównania Pałac Kultury i Nauki w Warszawie waży ok. 100 tysięcy ton, czyli 610 razy mniej. Prognozuje się, że do 2030 roku liczba ta wzrośnie do 82 milionów ton. W Europie, będącej liderem produkcji elektrośmieci, przeciętny obywatel generuje średnio 15,6 kg elektroodpadów rocznie, z czego najwięcej zużytego sprzętu pochodzi od mieszkańców Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii.
Niestety do recyklingu trafia tylko 18% powstających w ciągu roku elektrośmieci. Reszta – około 50 milionów ton – kończy na zwykłych wysypiskach, generując ogromną ilość zanieczyszczeń. Stosunkowo dobrze na tym tle wypada Unia Europejska z wynikiem 54% zebranych i przetworzonych odpadów elektronicznych. Na naszym kontynencie pod tym względem przodują państwa skandynawskie, a w szczególności Szwecja, która według oficjalnych statystyk przetwarza ponad 80% elektroodpadów. Najgorsze rezultaty osiąga z kolei Rumunia z recyklingiem na poziomie zaledwie 15%.
Problem jest palący i widać to po działaniach zarówno ze strony rządów, jak i organizacji niezależnych. 13 października został ustanowiony Międzynarodowym Dniem Bez Elektrośmieci. W 2023 roku wydarzenie to zgromadziło 195 organizacji z 55 krajów i 6 kontynentów. Unia Europejska przedstawiła ponadto plan Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ), który ma na celu zmniejszenie ilości odpadów i zwiększenie efektywności ich recyklingu. Zgodnie z prognozami dzięki GOZ Unia może zaoszczędzić nawet 630 miliardów dolarów rocznie, co stanowi około 3% całkowitego PKB wspólnoty. Pokłosiem planu jest między innymi projekt przepisów zabraniających projektowanie urządzeń, których naprawa byłaby niemożliwa, co jest obecnie dużą bolączką zwłaszcza w przypadku sprzętu RTV/AGD i elektroniki.
Podobnie jak w innych krajach, w Polsce także produkujemy coraz więcej elektrośmieci. Dla przykładu w 2018 roku wprowadziliśmy do obrotu 660 tysięcy ton nowego sprzętu, podczas gdy rok wcześniej było to 607 tysięcy ton.
Chociaż coraz więcej Polaków zdaje sobie sprawę z konieczności odpowiedzialnego pozbywania się uszkodzonej lub nieużywanej elektroniki, aż 80% społeczeństwa nadal przechowuje zbędny sprzęt, zamiast oddać go do punktów zbierania. Do najczęściej zalegającego sprzętu należą stare zasilacze, telefony, przedłużacze i przewody. Co ciekawe, z badań GfK Polonia wynika, że aż 75% Polaków deklaruje podstawową wiedzę na temat elektrośmieci, co sugeruje, że świadomość nie zawsze przekłada się na odpowiednie działania. W ostatnich latach pojawia się jednak pozytywna tendencja – aż 86% respondentów, którzy pozbyli się elektrośmieci w ciągu minionego roku, zrobiło to w sposób zgodny z przepisami, korzystając z przeznaczonego do tego pojemnika lub punktu zbioru.
Polska stopniowo poprawia też swoje wyniki w recyklingu elektroodpadów. W 2007 roku na 556 tysięcy ton wprowadzonych do obrotu elektrośmieci zaledwie 25 tysięcy ton zostało przetworzonych. Dekadę później z 607 tysięcy ton aż 256 tysięcy trafiło do utylizacji. Ten postęp jest rezultatem zaostrzonych regulacji i kampanii edukacyjnych, jednak wyzwania pozostają – wciąż duża część sprzętu kończy na wysypiskach lub zalega w domach.
Co oczywiste, za dużą część generowanych elektrośmieci odpowiadają biura. Do najczęściej wyrzucanych urządzeń i sprzętów należą komputery, monitory, telefony, nośniki pamięci, drukarki, myszki, klawiatury i zasilacze. Według danych w 2021 roku polski sektor komercyjny odpowiadał za około 40% całkowitej masy wytworzonych elektroodpadów, co przekłada się na około 200 tysięcy ton.
O ile także w Polsce świadomość ekologiczna w firmach stale rośnie, o tyle wciąż spora liczba przedsiębiorstw nie wdrożyła kompleksowego programu recyklingu sprzętu elektronicznego. Zgodnie z raportem GUS z 2022 roku jedynie 60% firm zadeklarowało, że ma odpowiednie procedury dotyczące utylizacji elektroodpadów. Pozostałe 40% nie miało jasno określonych zasad postępowania ze zużytym sprzętem.
Wszystkie przedsiębiorstwa w Polsce są zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących utylizacji elektrośmieci. Kluczowym aktem prawnym jest Ustawa z dn. 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, która implementuje postanowienia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2012/19/UE z dn. 4 lipca 2014.
Zgodnie z artykułem 3 ust. 1 pkt 9 wymienionej ustawy przedsiębiorstwa wprowadzające sprzęt elektryczny i elektroniczny na rynek są zobowiązane do zbierania, przetwarzania i odzysku zużytego sprzętu. Ponadto artykuł 21 ust. 1 nakłada na nie obowiązek osiągnięcia minimalnych poziomów zbierania zużytego sprzętu, określonych w załączniku nr 3 do ustawy.
Firmy są również zobowiązane do prowadzenia ewidencji wprowadzonego oraz zebranego i przetworzonego zużytego sprzętu. Dane te należy przekazywać do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska za pomocą Bazy Danych Odpadowych (BDO). Nieprzestrzeganie wymienionych przepisów może skutkować nałożeniem kar administracyjnych, w tym grzywien, zgodnie z art. 79 ustawy.
Opis podejścia firmy OPUS do elektrośmieci oraz przydatne porady w tym zakresie znajdziesz w zakładce zużyty sprzęt.
Jak kilkukrotnie pisaliśmy na łamach naszego bloga, szczególnych warunków niszczenia wymagają wszystkie elektroniczne nośniki pamięci, zawierające wrażliwe informacje, w tym dane osobowe. Tutaj podstawą prawną jest Rozporządzenie o ochronie danych osobowych, obowiązujące na terenie wszystkich krajów Unii Europejskiej od 25 maja 2018 roku. Szczegółowo zajęliśmy się tym tematem w osobnym poradniku: Jak niszczyć dokumenty zgodnie z RODO?.
Podsumowując, wszystkie elektroniczne nośniki pamięci, takie jak płyty CD/DVD, dyski twarde i SSD czy pendrive’y, powinny zostać zniszczone za pomocą niszczarki zapewniającej odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Zainteresowanych tym tematem odsyłamy do rozbudowanych poradników stworzonych przez naszych specjalistów:
Nowoczesne podejście do zarządzania elektroodpadami w firmie zaczyna się od dokładnej analizy i planowania. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie audytu sprzętu, który pozwoli zidentyfikować urządzenia przestarzałe lub rzadko używane. Dzięki regularnym kontrolom łatwiej zaplanować moment wymiany i utylizacji urządzeń.
Kolejnym kluczowym krokiem jest stworzenie jasno określonych procedur dotyczących zbierania i przechowywania elektroodpadów. Wyznacz w biurze miejsce przeznaczone wyłącznie na zużyty sprzęt elektroniczny, skąd będzie regularnie transportowany do certyfikowanej firmy zajmującej się recyklingiem. W przypadku dużych przedsiębiorstw dobrze jest ustalić harmonogram odbiorów.
Warto rozważyć współpracę z dostawcami sprzętu, którzy oferują usługi recyklingu lub wymiany urządzeń na nowsze modele. Część producentów umożliwia zwrot starej elektroniki w momencie zakupu nowego sprzętu, co nie tylko usprawnia proces, ale również jest bardziej opłacalne finansowo.
Oczywiście nie można pominąć edukacji pracowników. Regularne szkolenia i kampanie informacyjne, przypominające o konieczności odpowiedniego postępowania ze sprzętem elektronicznym, pomogą zwiększyć świadomość i zaangażowanie zespołu w proces recyklingu. Dodatkowo pracownicy powinni być informowani o zagrożeniach związanych z nieodpowiednim składowaniem elektrośmieci oraz o lokalnych punktach zbierania.
Takie kompleksowe podejście – od audytu, przez procedury zbiórki, po edukację – pozwala skuteczniej zarządzać elektroodpadami, a więc wspierać zrównoważony rozwój i ograniczać negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko.
Polecamy zakup naszych produktów u partnerów handlowych zlokalizowanych w całej Polsce. Nasi partnerzy doradzą w wyborze najlepszych urządzeń biurowych.
Znajdź punkt sprzedażyKorzystaj z panelu dilera, w którym udostępniamy informacje dot. naszego asortymentu, warunki sprzedaży oraz materiały marketingowe.
Zaloguj się
