Niszczarka w ramie obrazu – historia ,,Dziewczynki z balonkiem” Banksy’ego 

W chwili gdy młotek w domu aukcyjnym opadł, kończąc licytację obrazu Banksy'ego „Dziewczynka z balonikiem", nikt nie spodziewał się tego, co wydarzyło się w następnych sekundach. Dzieło sztuki na oczach zszokowanej publiczności zostało… zniszczone przez ukrytą w ramie niszczarkę. Zapraszamy do przeczytania artykułu, który przedstawia szczegóły całej historii – jednej z najważniejszych we współczesnej sztuce. 

Sztuka uliczna niejedno ma imię. Od prostych, nielegalnych ,,tagów”, które widujemy w przestrzeni publicznej, przez prace odwołujące się do ważnych kwestii społecznych, po duże murale, które zaczęły być pełnoprawnym środkiem wyrazu, często w pełni akceptowanym przez władze publiczne. 

Brytyjski artysta Banksy jest dziś najbardziej rozpoznawalną (anonimową) twarzą street artu. Jego artystyczna droga rozpoczęła się jeszcze w latach 90., a jego graffiti szybko zaczęły przyciągać uwagę swoim unikalnym, nieszablonowym stylem i silnym zaangażowaniem społecznym. Mocna krytyka kapitalizmu, totalitaryzmu, wojny, biedy i nierówności społecznych, która jest głównym tematem prac Banksy’ego, często opakowana jest w czarny humor i ironię. 

Banksy znany jest również za sprawą zaskakiwania publiczności. Jego prace pojawiają się niepodziewanie, często w ryzykownych miejscach i kontekstach, od razu wywołując sensację w społeczeństwie i mediach. Doskonałym przykładem jest seria graffiti stworzona na murze oddzielającym Izrael od Palestyny. Ważnym elementem dzieł artysty są szablony, pozwalające na zdecydowanie szybsze tworzenie obrazów o większej ilości szczegółów. 

Wspomniany antykapitalizm Banksy’ego ironicznie przynosi duże zyski. Artysta w trakcie kariery przygotował wiele wystaw, które znalazły swoje miejsce w galeriach o międzynarodowej sławie. ,,Dziewczynka z balonikiem” – sztandarowa praca Brytyjczyka – jest zdecydowanie jednym z najdroższych dzieł w portfolio Banksy’ego, przede wszystkim za sprawą unikatowej historii. 

„Dziewczynka z balonikiem” to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Banksy’ego, które zyskało już status ikony w świecie sztuki ulicznej. Obraz ten po raz pierwszy pojawił się w 2002 roku na murze przy schodach na Waterloo Bridge w Londynie i przedstawia dziewczynkę, która z wyciągniętą ręką patrzy na odlatujący balonik w kształcie serca. Scena ta, choć minimalistyczna, wywołuje u wielu odbiorców silne emocje, stanowiąc symbol straty i ulotności czasu.  

Sukces oryginalnego muralu sprawił, że artysta powrócił do omawianego motywu w kolejnych latach, tworząc jego różne wersje, które zyskały równie dużą popularność. Jedna z nich, stworzona w 2004 roku, pojawiła się na londyńskim murze w rejonie Shoreditch, znanym z wyjątkowo żywej sceny artystycznej. Rok później obraz pojawił się na murze oddzielającym Izrael od Palestyny na Zachodnim Brzegu. Tym razem namalowana dziewczynka próbuje wznieść się ponad mur, stając się symbolem nadziei na wolność i pokój.   

W tym miejscu warto wspomnieć jeszcze o ,,Dziewczynce z balonikiem” w wersji ,,gold”, która powstała w 2017 roku z okazji rocznicy publikacji Deklaracji Praw Człowieka. Tym razem Banksy użył złotej kolorystyki, a cały dochód ze sprzedaży wsparł działania charytatywne. W 2014 obraz doczekał się wersji interaktywnej – został on umieszczony na ścianie z balonikiem w formie instalacji świetlnej, reagującej na ruch przechodniów. 

Przenieśmy się teraz do 5 października 2018 roku, do Londynu, kiedy to miało miejsce jedno z najbardziej spektakularnych zdarzeń w historii sztuki. W domu aukcyjnym Sotheby’s odbywała się wówczas licytacja „Dziewczynki z balonikiem” wykonanej na płótnie. Całość wraz z ramą miała 101 cm wysokości i 78 cm szerokości. Młotek uderzył, rozpoczynając zaciekłą walkę między zgromadzonymi. Ostatecznie zwycięzca wylicytował dzieło za 1,04 miliona funtów brytyjskich, czyli w przeliczeniu ponad 5 milionów złotych.  

To, co stało się po ostatnim uderzeniu młotka, jest już prawdziwą legendą świata sztuki. W momencie zakończenia aukcji, ku zaskoczeniu zebranych, dzieło zaczęło powoli przesuwać się w dół ramy, wprost w ostrza ukrytej niszczarki. Blisko połowa drogocennego obrazu zamieniła się w paski płótna.

Jak się szybko okazało, cała akcja była starannie zaplanowana przez samego Banksy’ego, który pragnął w ten sposób zadrwić z komercyjnego świata sztuki. Artysta starannie ukrył mechanizm niszczarki, osadzając go w pozornie zwykłej ramie, dzięki czemu udało się nie wzbudzić podejrzeń domu aukcyjnego. Ostatecznie dzieło zostało zniszczone do około połowy – urządzenie się zatrzymało, pozostawiając górną część obrazu nietkniętą.  

To jednak nie koniec tej historii. Po tym, jak cała akcja błyskawicznie zyskała międzynarodowy rozgłos, obraz otrzymał nowy tytuł: „Love is in the Bin”. Dzięki częściowemu zniszczeniu dzieło stało się jeszcze bardziej ikoniczne i zyskało nowy status w świecie sztuki współczesnej. 

I tak w 2021 roku obraz ponownie trafił na aukcję w Sotheby’s. Tym razem jego wartość oszacowano znacznie wyżej, a sama licytacja przyciągnęła rekordowe zainteresowanie. Finalnie ,,Love is in the Bin” sprzedano za 18,6 miliona funtów (ok. 93 miliony złotych!), czyli blisko 20-krotnie więcej niż w 2018 roku. Ta historia doskonale pokazuje, jak mocno Banksy redefiniuje granice między sztuką a jej komercyjną wartością, zmuszając odbiorców do refleksji nad tym, co owa ,,wartość” rzeczywiście oznacza w artystycznym świecie.